 |
| ស្ត្រីចំណាស់ម្នាក់ កំពុងអង្គុយលក់ក្រលីងឈូក នៅកៀនប្រាសាទអង្គរ ក្នុងខេត្តសៀមរាប កាលពីខែកក្កដាឆ្នាំមុន។ហុង មិនា |
នៅយប់ថ្ងៃបង្ហោះយានអវកាសទៅកាន់ភពព្រះចន្ទជាលើកដំបូងនាឆ្នាំ១៩៦២ កាលនោះ ពេលលោកប្រធានាធិបតីអាមេរិក ចន កេណ្ណឌីធ្វើដំណើរទស្សនកិច្ច នៅស្ថានីយអវកាសណាសា (NASA)គាត់បានឃើញបុរសម្នាក់ កំពុងតែបោសសម្អាតទីធ្លាស្ថានីយអវកាស។ លោកក៏បានសួរថា«តើអ្នកកំពុងតែធ្វើអ្វីនៅទីនេះ?» «បាទ! លោកប្រធានាធិបតី!ខ្ញុំកំពុងជួយរៀបចំឲ្យអាកាសយានិកហោះទៅកាន់ភពព្រះចន្ទ»។ ហេតុអ្វីបានជាអ្នកបោសសម្អាតសោះ ហ៊ាននិយាយថា គាត់កំពុងជួយអាកាសយានិកឲ្យឡើងឋានព្រះចន្ទ?
មិនថាអ្នកធ្វើការងារក្នុងតួនាទីជាអ្វីនោះទេ តួនាទីនៅក្នុងស្ថាប័ននោះសុទ្ធតែមានសារៈសំខាន់ដូចៗគ្នា ហើយវាសុទ្ធតែមានទំនាក់ទំនងគ្នា។ អាចមានមនុស្សយល់ថា រឿងបោសសម្អាតជារឿងកំប៉ិកកំប៉ុក គ្មានទាក់ទងអ្វីសោះនឹងរឿងបាញ់បង្ហោះយានអវកាស។ជាបុគ្គលិកបោសសម្អាតម្នាក់ក៏គេមានមោទនភាព ចំពោះការងារដល់កម្រិតនោះ តើមនុស្សក្នុងក្រុមការងារក្នុងស្ថានីយអវកាសនោះ គេតម្កល់មោទនភាព ចំពោះក្រុមការងារគេដល់កម្រិតណាទៅ? ក្នុងសង្គ្រាមវិញគឺសូម្បីតែកូនទាហានតូចមួយក៏មោះមុត ហើយពេញចិត្ដនឹងការងារក្រុមរបស់គេកម្រិតនេះ តើករណីដែលខ្មាំងសត្រូវអាចចូលមកទិញពួកគេធ្វើជារនុកក្នុង មានអត្រាកើតឡើងបានទាបកម្រិតណា? គេអាចមានមោទនភាពចំពោះការងារគេទៅបាន លុះត្រាគេដឹងយ៉ាងច្បាស់ពីអត្ថប្រយោជន៍នៃការងារនោះ។ មោទនភាពចំពោះការងាររបស់សមាជិកក្រុម គឺជាកត្តាកំណត់ជោគជ័យលើរាល់ការងារទាំងអស់របស់ក្រុមនោះ។
ប្រាសាទអង្គរវត្ត ជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោក។ តើខ្មែរពិតជាមានមោទនភាព ចំពោះប្រាសាទអង្គរវត្តឬ? គ្រាន់តែនិយាយថា ខ្ញុំមានមោទនភាព ចំពោះអ្វីមួយ នោះគ្មានអ្វីពិបាកនិយាយនោះទេ។ ប៉ុន្តែមោទនភាពគឺកប់នៅក្នុងជម្រៅចិត្តយ៉ាងជ្រៅដែលគេអាចវាស់វែងបាន តាមរយៈកាយវិការខាងក្រៅ។ កាលណាអ្នកមានមោទនភាពចំពោះអ្វីមួយនោះ អ្នកអាចបូជាជីវិតដើម្បីវត្ថុ/ការងារដែលខ្លួនមានមោទនភាពនោះបាន។ ខ្មែរអាចនិយាយថា ខ្លួនមានមោទនភាពចំពោះប្រាសាទអង្គរវត្តទៅបានលុះត្រាណាតែខ្មែរស្គាល់ប្រាសាទអង្គរវត្តឲ្យបានច្បាស់លាស់ហើយការពារប្រាសាទនោះ ឲ្យបម្រើផលប្រយោជន៍រួមរបស់ខ្មែរ។ ខ្មែរត្រូវដឹងថា តើប្រាសាទអង្គរវត្ត មានប្រវត្តិនៃការកសាងឡើងយ៉ាងដូចម្តេច? ការស្គាល់នោះនឹងធ្វើឲ្យខ្មែរជំនាន់ក្រោយកោតស្ញប់ស្ញែងស្នាដៃរបស់បុព្វបុរសយើង ហើយការកោតស្ញប់ស្ញែង និងកើតមានមោទនភាព។
តែផ្ទុយទៅវិញមានមិនតិចនាក់ទេ ដែលមានជំនឿខុសថា ប្រាសាទអង្គរវត្ត គឺជាស្នាដៃរបស់ព្រះអាទិទេព។ មានរបស់មួយចំនួនគេមិនបានស្គាល់វាច្បាស់នោះទេ ប៉ុន្តែគេនិយាយថា គេមានមោទនភាពចំពោះវា ពីព្រោះថា គេត្រូវចំណាយលុយច្រើនទិញរបស់នោះមក ដូចជាទូរស័ព្ទទំនើបជាដើម។ ជាទូទៅអ្នកប្រើប្រាស់មិនស្គាល់វាទេ តែដោយសាររបស់ទំនើបថ្លៃទាំងនោះស្រួលប្រើប្រាស់ វាក៏ធ្វើឲ្យគេគិតថា ខ្លួនមានមោទនភាពដោយសារវា។ ខ្លះមិនទាំងចេះប្រើវាអស់ផងតែគេបានដាក់តម្លៃវានៅត្រង់វាមានតម្លៃថ្លៃ គឺគេយល់ថា គេជាមនុស្សថ្លៃថ្នូរដោយសារការប្រើរបស់ថ្លៃទំនើប។ នេះជាការអួត។ នេះមិនមែនជាមោទនភាពទេ តែវាជាការរំភើបចិត្ដ ហើយមានមនុស្សខ្លះបែរជាមានអំនួតទៅវិញ។
តើខ្មែរមានមោទនភាពនឹងប្រាសាទអង្គរវត្តយ៉ាងដូចម្តេចកើត បើជាទូទៅពលរដ្ឋមិនស្គាល់ប្រាសាទអង្គរវត្តច្បាស់លាស់ហើយផលកម្រៃគឺចំណូលដែលបានមកពីការលក់សំបុត្រចូលទស្សនាប្រាសាទអង្គរវត្ត បែរជាធ្លាក់ទៅលើកណ្តាប់ដៃមនុស្សតែមួយក្ដាប់តូចទៅវិញនោះ? បេតិកភណ្ឌជាតិរបស់ខ្មែរមួយនេះ ក៏ដូចជាធនធានធម្មជាតិខ្មែរដទៃទៀតដែរ វាហាក់បីដូចជាបណ្តាសាសម្រាប់ពលរដ្ឋខ្មែរទៅវិញព្រោះទោះបីជាទឹកដីខ្មែរត្រូវបានចាត់ទុកថា ជាដែនដីសុវណ្ណភូមិក៏ដោយក៏ម្ចាស់ដែនដីមាសនេះ ត្រូវរស់នៅយ៉ាងលំបាកវេទនាខ្លាំងណាស់។
ពលរដ្ឋខ្មែរដែលជាម្ចាស់ទឹកម្ចាស់ដីពីកំណើត បែរជាមិនបានទទួលការបែងចែកផលប្រយោជន៍ពីសម្បត្ដិកេរដំណែលដូនតាខ្លួនដោយស្មើភាពទៅវិញ។ មានពលរដ្ឋក្នុងខេត្ដសៀមរាបច្រើននាក់ ត្រូវធាក់កង់បន្ដកន្ទុយគ្នាចេញទៅស៊ីឈ្នួលលក់កម្លាំងកាយឲ្យគេ កាត់ពីមុខអង្គររាល់ៗថ្ងៃ។ តើនោះហើយឬម្ចាស់កេរអង្គរ?
រឿងមួយទៀត ទាក់ទងនឹងភាសាខ្មែរ។ សៀវភៅកម្មវិធីសិក្សាបានបញ្ជាក់ថា បន្ទាប់ពីបានរៀនភាសាខ្មែររួចមក សិស្សនិងនិស្សិតនឹងមានមោទនភាព ចំពោះការប្រើប្រាស់ភាសាខ្មែរ។ តើឲ្យអ្នកប្រើប្រាស់មានមោទនភាពយ៉ាងម៉េចនឹងកើត បើការចេះដឹងភាសាខ្មែរក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋមានពុំច្បាស់លាស់ផងហ្នឹង? ការប្រើប្រាស់ភាសាខ្មែរ ពិតជាមានការខុសឆ្គងច្រើនណាស់សព្វថ្ងៃនេះ។ សូម្បីតែអ្នកចេះដឹងមួយចំនួន ក៏ប្រើប្រាស់ភាសាខ្មែរមិនបានត្រឹមត្រូវដែរ។ នៅស្ទើរតែគ្រប់សៀវភៅ ដែលសរសេរជាភាសាខ្មែរ រួមទាំងសៀវភៅសម្រាប់សិស្សរៀនផង សុទ្ធតែមានកំហុស។ស្លាកយីហោនៅតាមទីសាធារណៈក៏សរសេរមិនបានត្រឹមត្រូវ។ ពិធីករពិធីការិនី នៅតាមវិទ្យុ ទូរទស្សន៍ខ្លះនិយាយតាមតែការនឹកឃើញ។ មិនត្រឹមតែពិបាករៀនឲ្យចេះដឹងបានច្បាស់លាស់នោះទេ ការចេះដឹងភាសាខ្មែរក៏មិនត្រូវបានកន្លែងធ្វើការងារឲ្យតម្លៃទៀត។ ចេះក៏មិនច្បាស់លាស់។ ប្រយោជន៍ក៏រកប្រើមិនបាន។ តើខ្មែរអាចមានមោទនភាពលើភាសាជាតិរបស់ខ្លួនបានយ៉ាងដូចម្តេចទៅ?
សព្វថ្ងៃនេះខ្មែរបានយកអ្វីដែលខ្លួនបានប្រកាសថា ខ្លួនមានមោទនភាពចំពោះនោះ មកធ្វើជាយីហោនៃស្រាបៀរទៅហើយ។ «ស្រាបៀរអង្គរជាស្រាបៀរជាតិ» «ប្រទេសខ្ញុំស្រាបៀរខ្ញុំ» «ស្រាបៀរកម្ពុជាជាបេះដូងខ្មែរ»ជាដើម ត្រូវបានគេសរសេរលើដបស្រា។ ឱ! ខ្មែរអើយខ្មែរ!... តើអ្នករកអ្វីមកធ្វើជា បេះដូងរបស់អ្នកមិនបានទេឬ ទើបអ្នកយកស្រាមកដាក់ជាបេះដូងរបស់អ្នក? តើក្នុងប្រអប់បេះដូងរបស់អ្នកលែងមានឈាម “E” ហើយមានត្រឹមតែមេស្រាទេឬយ៉ាងម៉េច? ម្ដេចក៏ពួកអ្នកស្រេកស្រាអីក៏ស្រេកខ្លាំងយ៉ាងនេះ? បែរទៅអ្នកផឹកវិញ (ចំពោះរឿងស្រាត្រូវប្រើថា «ផឹកស» មិនបាច់ត្រូវប្រើ «ពិសាស្រា»ឡើយ។ ប្រើពាក្យថា ផឹកស្រានេះ គឺ ទុកមុខឲ្យខ្លាំងណាស់ហើយ បើមានគេនិយាយថា ពួកអ្នកឯងច្រាសស្រាអីក៏ច្រាសខ្លាំងម្ល៉េះមិនដឹងងាប់ នោះក៏មិនទាស់អីដែរ) គេសប្បាយក្អាកក្អាយជល់កែវស្រាគ្នានោះ មិនមែនព្រោះតែគេស្រឡាញ់ជាតិ ស្រឡាញ់អង្គរនោះទេ តែគឺមកពីគេឆ្កួតនឹងស្រាតែប៉ុណ្ណោះ។
មានចម្រៀងមួយបទគេបានច្រៀងថា ...មកធ្វើអី មកធ្វើអី បើមកមិនផឹក? មកមិនផឹក មកមិនផឹក តើមកធ្វើអី?...បទចម្រៀងនេះ វាពិតជាបង្ហាញនូវភាពឆ្កួតឡប់លីលាសប្បាយដាច់បង្ហៀររបស់ខ្មែរ។ សឹងតែជាទូទៅទៅហើយពេលគេជួបជុំគ្នា គឺគេហូបទឹកសុទ្ធលែងកើត។ គេមិនត្រឹមតែមិនបានរក្សាតម្លៃវត្ថុ ដែលជាមោទនភាពជាតិតែប៉ុណ្ណោះនោះទេ ផ្ទុយទៅវិញ គឺគេកំពុងតែចូលរួមគ្នាដោយដឹងឬដោយមិនដឹងខ្លួន បំផ្លាញមោទនភាពជាតិខ្លួនឯងថែមទៀត។
ជំងឺបាត់បង់មោទនភាពជាតិនេះ ពិតជាមហាគ្រោះថ្នាក់ណាស់ ចំពោះប្រទេសជាតិយើង។ គ្មានមោទនភាពជាតិគ្មានការស្រឡាញ់។ គ្មានការស្រឡាញ់ គ្មានការការពារ។ កាលណាគ្មានការការពាររបស់ទាំងនោះ នឹងបាត់បង់ទៅក្នុងពេលដ៏ខ្លី។ ដើម្បីឲ្យដឹងថា តើខ្មែរដែលស្រែកថា មោទនភាពជាតិខ្មែរ ពិតជាមានមោទនភាពចំពោះទឹកដីមែន ខ្ញុំចង់សួរពលរដ្ឋខ្មែរថា បើអាមេរិក បារាំងជាដើម ព្រមទទួលយកជនភៀសខ្លួនខ្មែរ តើមានខ្មែរប៉ុន្មាននាក់ដែលបដិសេធនឹងការផ្តល់ឲ្យនេះ? ចំណុចមួយទៀតគឺរវាងមោទនភាព និងអំនួត។ កាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំមុន មានតារាថៃមួយរូបបាននិយាយថា ប្រាសាទអង្គរវត្ដ ជារបស់ ថៃ។ កាលនោះ កំហឹងពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួនបានពុះកញ្ជ្រោលយ៉ាងខ្លាំង រហូតឈានដល់ការវាយកម្ទេចស្ថានទូតថៃនិងក្រុមហ៊ុនថៃមួយចំនួន នៅទីក្រុង ភ្នំពេញ។
សួរថា ទង្វើនោះមកពីខ្មែរ មានមោទនភាពចំពោះប្រាសាទអង្គរឬ? ក្រោយមកចូលដល់រឿងប្រាសាទព្រះវិហារ កាលនោះ មានការចែកចាយសារទូរស័ព្ទបន្ដៗគ្នាថា បើអ្នកស្រឡាញ់ខ្មែរ សូមឈប់ប្រើផលិតផលថៃ។ ទទួលបានសារនោះហើយខ្ញុំចេះតែគិតថា ឱ!ខ្មែរអើយខ្មែរ! នេះបើមានគេមកអុជដោយចេតនាអាក្រក់តែបន្ដិច នោះមុខតែខ្មែរនាំគ្នាទៅវ៉ៃស្ថានទូតថៃប្រាវទៀតហើយ។ តើនេះហើយឬជាមោទនភាពជាតិ?
មួយថ្ងៃៗគេរវល់តែដូរពណ៌សក់ ម្ដងកាត់តាមស្ទីលថៃ ម្ដងកូរ៉េ មិនគិតរៀនសូត្រធ្វើការងារទេ គិតតែដើរលេងប៉ោឡែផឹកតែស្រាស្រវឹងអួទីនួ លេងតែបៀរចាក់តែកន្ទុយលេខ កុំថាគិតដល់ជាតិមាតុភូមិអីនោះ វាឆ្ងាយពេកណាស់ សូម្បីតែការគិតដល់បុព្វហេតុជីវិតខ្លួនឯងផ្ទាល់ក៏មិនដែលគិតដែរ តែបើលោតែគេមកចាក់តែបន្ដិច ម្ចាស់ថ្លៃអើយ! និយាយពីមោទនភាពជាតិនោះគ្មាននរណាដល់ទេ និយាយប៉ះតែបន្ដិចនាំគ្នាធ្វើបាតុកម្មវ៉ៃប្រាវ ហើយចុះមោទនភាពអី ក៏មហាល្ងិតឈឹងខ្លាំងយ៉ាងនេះ? តើនេះហើយឬ ជាមោទនភាពជាតិ? ឬក៏វាជាការជ្រើមដោយសារអំនួតរបស់មនុស្សល្ងង់ទេ?
បើឥរិយាបថបែបៗនោះ ត្រូវបានហៅថា ជាមោទនភាពជាតិ នោះខ្ញុំសុខចិត្ដអត់មោទនភាពជាតិទាំងកម្រោលបែបនោះទៅចុះ។ ខ្ញុំមិននិយាយចេញមកទេថា ខ្ញុំស្រឡាញ់ជាតិ ឬមានមោទនភាពដោយបានកើតជាខ្មែរ តែមនោសញ្ចេតនាពូជសាសន៍ខ្មែរ ដែលកប់យ៉ាងជ្រៅនៅក្នុងក្រអៅបេះដូងខ្ញុំធ្វើឲ្យខ្ញុំឈឺចាប់ស្រក់ទឹកភ្នែកពេញបេះដូង ដោយសារតែឃើញខ្មែរកំពុងតែនាំគ្នាប្រព្រឹត្ដទង្វើបំផ្លាញជាតិខ្មែរ។ ខ្មែរបានកើតជំងឺបាត់បង់មោទនភាពជាតិបាត់ទៅហើយ។ ខ្ញុំជឿថា បើមានឱកាស ទៅរស់នៅប្រទេសបារាំងអាមេរិកឬអូស្រ្តាលីអ្នកដែលនិយាយថា មានមោទនភាពជាតិខ្មែរ មុខជាទៅមុនគេផងក៏ថាបាន។
អ្វីដែលត្រូវធ្វើជាបន្ទាន់ពេលនេះ គឺយើងត្រូវរួមគ្នាបណ្ដុះគ្រាប់ពូជមោទនភាពជាតិខ្មែរមកវិញ។ ខ្ញុំទទួលស្គាល់ថា នៅក្នុងមោទនភាពមានការរំភើបចិត្ដ ប៉ុន្ដែកម្លាំងជំរុញដល់ការរំភើបនោះ កើតឡើងព្រោះការដឹងការពិតដែលគួរឲ្យស្ញប់ស្ញែងនៃវត្ថុនោះ មិនមែនជាការរំភើបដែលកើតពីការជ្រួលជ្រើម ចូលទៅធ្វើបាតុកម្មដោយឆ្លៀតឆក់យកឱកាសច្របូកច្របល់លួចរបស់គេនោះទេ។ សូមចូលរួមជួយពន្យល់ដាស់ខ្មែរឲ្យភ្ញាក់ ឲ្យខ្មែរក្រោកចេញពីការលិចលង់នឹងអ្វីដែលគេបាននិងកំពុងតែពង្វក់បំពុលខ្មែរ ហើយដើម្បីកុំឲ្យការក្រោកមកនោះ ជាការក្រោកមិនដឹងទិសតំបន់ ដែលអាចឲ្យអ្នកនយោបាយទុច្ចរិត ឆ្លៀតឆក់ឱកាសកេងចំណេញពីកម្លាំងរបស់យើងបាន យើងត្រូវជួយពន្យល់បង្ហាញគ្នា ដោយចាប់ផ្ដើមចេញពីការពន្យល់ឲ្យខ្មែរយល់ពីតម្លៃនៃជីវិត យល់ពីបុព្វហេតុនៃការរស់ នោះខ្មែរចេះចាប់ផ្ដើមរៀនគិតពិចារណា ហើយបន្ដិចម្តងៗ គេនឹងពិចារណារកឃើញផ្លូវត្រឹមត្រូវមួយនៃជីវិត ផ្លូវត្រឹមត្រូវមួយនៃការរស់ដែរនោះ គឺការរស់ដើម្បីបានជាប្រយោជន៍ដល់មនុស្សជុំវិញ ហើយបន្ទាប់ពីនោះគឺគេនឹងរៀនចេះពង្រីកទំហំបេះដូងរបស់គេ ចេញផុតពីរង្វង់ខ្លួនឯង ទៅដល់រង្វង់គ្រួសារញាតិមិត្តជនរួមជាតិ ហើយចុងក្រោយដល់មនុស្សជាតិទូទាំងសកលលោក។ បេះដូងបែបនោះទើបពេញលក្ខណៈជាបេះដូងរបស់មនុស្សដែលមានឈាម “E” កំពុងហូរ មិនមែនមានតែស្រាហូរក្នុងក្នុងខ្លួននោះទេ។
ការជួយពន្យល់គ្នានាំឲ្យមានការ យល់ដឹង ហើយការយល់ដឹងនាំឲ្យមានការចូលរួម។ មានតែការចូលរួម ដោយ ការយល់ដឹងនិងការទទួលខុសត្រូវ ចំពោះជោគវាសនាប្រទេសជាតិ ដើម្បីប្រយោជន៍រួមទាំងអស់គ្នាទេទើបខ្មែរអាចមានមោទនភាពពិតប្រាកដ ចំពោះប្រទេសជាតិ និងជាតិសាសន៍របស់ខ្លួនបាន៕
សុខ សាន្ត, អ៊ីមែលៈ camldp3@gmail.com
No comments:
Post a Comment