ក្រុមការងារពិភាក្សានៃគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លើកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោត កំពុងរងការរិះគន់ពីសំណាក់សហគមន៍ជាតិ និងអន្តរជាតិ។ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ទាមទារដាក់បញ្ចូល និងលុបចោលបញ្ញត្តិមួយចំនួននៅក្នុងច្បាប់បោះឆ្នោត និងច្បាប់គណបក្សនយោបាយ ដែលអ្នកសង្កេតការណ៍មើលឃើញថា នឹងនាំឲ្យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលកំពុងផុយស្រួយនៅកម្ពុជា ដើរថយក្រោយ។
ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍និយាយថា អ្វីដែលធ្ងន់ធ្ងរជាងគេនោះ គឺការទាមទាររបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ឲ្យកងប្រដាប់អាវុធ និងមន្ត្រីតុលាការដែលជាស្ថាប័នឯករាជ្យ ចូលរួមឃោសនាបោះឆ្នោតគាំទ្រ ឬប្រឆាំងគណបក្សនយោបាយបាន។
ក្នុងនាទីច្បាប់សប្ដាហ៍នេះ លោក ជី វិតា មានសេចក្តីរាយការណ៍អំពីរឿងនេះ៖
មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ដែលឃ្លាំមើលស្ថានការណ៍នយោបាយនៅកម្ពុជា បានហៅការទាមទាររបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលចង់ឲ្យកងប្រដាប់អាវុធ និងមន្ត្រីតុលាការ ចូលរួមឃោសនាបោះឆ្នោតគាំទ្រ ឬប្រឆាំងគណបក្សនយោបាយនោះ ថាជាការផ្ទុយនឹងគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ និងបំពានធ្ងន់ធ្ងរលើរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា។
លោក ប៊្រែដ អាដាម មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) និយាយថា នៅក្នុងប្រទេសដែលប្រកាន់របបប្រជាធិបតេយ្យ កងប្រដាប់អាវុធ រួមមានកងទ័ព និងនគរបាលជាតិ មិនត្រូវឋិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់គណបក្សនយោបាយឡើយ។ វាជាការសំខាន់ណាស់ដែលកងប្រដាប់អាវុធត្រូវប្រកាន់ជំហរអព្យាក្រឹត្យ និងមានតែរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ទេ ដែលពួកគេត្រូវបម្រើ និងការពារ។ លោក ប្រ៊ែដ អាដាម បញ្ជាក់ថា កងប្រដាប់អាវុធមានតួនាទីការពារ និងរក្សាសន្តិសុខជូនសង្គមជាតិ និងប្រជាជន។ ប្រសិនបើពួកគេមិនអព្យាក្រឹត្យ តែបែរទៅជាឋិតនៅក្រោមចំណុះរបស់គណបក្សនយោបាយណាមួយនោះ អំពើហិង្សាក្នុងសង្គមជាតិអាចនឹងផ្ទុះឡើង ហើយការបោះឆ្នោតមិនអាចចាត់ទុកថាសេរី និងយុត្តិធម៌បានឡើយ ពីព្រោះវត្តមាននៃកងប្រដាប់អាវុធក្នុងអំឡុងពេលឃោសនាបោះឆ្នោត ធ្វើឲ្យប្រជាជនភ័យខ្លាច។ ហេតុដូច្នេះហើយ ទើបមានគោលការណ៍សកលហាមឃាត់ ហើយច្បាប់កម្ពុជា ខ្លួនឯងក៏បានកំណត់ឲ្យកងប្រដាប់អាវុធប្រកាន់ជំហរអព្យាក្រឹត្យដែរ។
លោក ប្រ៊ែដ អាដាម ថ្លែងថា៖ «ច្បាប់បច្ចុប្បន្នដែលហាមកងទ័ព កងរាជអាវុធហត្ថ និងមន្ត្រីនគរបាលមិនឲ្យចូលរួមឃោសនានយោបាយ គឺមានហេតុផលល្អអាចយល់បានណាស់ ពីព្រោះកងប្រដាប់អាវុធទាំងអស់នេះ អាចជាប្រភពគំរាមកំហែងដល់អ្នកបោះឆ្នោត និងសមាជិកគណបក្សនយោបាយដទៃទៀត។ ហើយយើងដឹងថា ទាហាន កងរាជអាវុធហត្ថ និងមន្ត្រីនគរបាលនៅកម្ពុជា ពួកគេធ្វើការឲ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ ពួកគេមិនបានធ្វើការជាប្រយោជន៍ចម្បងឲ្យប្រទេសជាតិទេ។ ដូច្នេះ ប្រសិនបើឲ្យពួកគេចូលរួមឃោសនាបោះឆ្នោត ពួកគេនឹងឃោសនាគាំទ្របក្សនយោបាយមួយ ដែលអាចជាការសម្លុតគំរាមដល់អ្នកបោះឆ្នោត និងសមាជិកបក្សប្រឆាំង បណ្ដាលឲ្យផ្ទុះអំពើហិង្សាក្នុងសង្គម។ ដូច្នេះច្បាប់គណបក្សនយោបាយដែលហាមប្រាមនេះ វាត្រឹមត្រូវហើយ សូមរក្សាទុកដដែលចុះ។ យើងទទូចឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ កុំយល់ព្រមកែប្រែបញ្ញត្តិនេះឲ្យសោះ។ ប្រសិនបើយល់ព្រមលុបបញ្ញត្តិនេះចោលតាមការចង់បានរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នោះ វាជាការដើរថយក្រោយមួយជំហានយ៉ាងវែង»។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា និងសន្ធិសញ្ញាសិទ្ធិមនុស្សដែលកម្ពុជា បានផ្តល់សច្ចាប័ននោះ កំណត់ថា តុលាការជាអង្គការរដ្ឋឯករាជ្យពីរដ្ឋាភិបាល និងមានកាតព្វកិច្ចរកយុត្តិធម៌ជូនសមាជិកគ្រប់រូបក្នុងសង្គម ដោយគ្មាននិន្នាការនយោបាយ។ លោក ប៊្រែដ អាដាម ដែលជាអតីតអ្នកច្បាប់ប្រចាំការិយាល័យអង្គការសហប្រជាជាតិ ផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ជាច្រើនឆ្នាំផងនោះ មានប្រសាសន៍ថា ចំពោះមន្ត្រីតុលាការ មានចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា ក៏ត្រូវតែឯករាជ្យ និងអព្យាក្រឹត្យផងដែរ។ ប្រសិនបើមន្ត្រីតុលាការត្រូវរងការគាបសង្កត់ពីគណបក្សនយោបាយ ឬកងប្រដាប់អាវុធ ពួកគេប្រាកដជាមិនអាចបំពេញតួនាទីផ្អែកតាមគតិយុត្តិបាននោះទេ។ នរណាក៏យល់ពីហេតុផលនេះដែរ។
លោក ប្រ៊ែដ អាដាម និយាយថា៖ «ដូច្នេះ ចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញាមិនត្រូវចូលរួមឃោសនាឲ្យគណបក្សនយោបាយទេ។ ជាការពិតណាស់ ចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា មានសិទ្ធិបោះឆ្នោតដូចកងប្រដាប់អាវុធដែរ ប៉ុន្តែពួកគេមិនត្រូវមានតួនាទីអ្វីក្នុងគណបក្សនយោបាយទេ។ សម្រាប់ក្រឡាបញ្ជី និងបុគ្គលិកមន្ត្រីរាជការស៊ីវិលវិញ ពួកគេអាចចូលរួមឃោសនាបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សនយោបាយណាមួយដែលគេពេញចិត្តបាន ប៉ុន្តែនៅក្រៅម៉ោងធ្វើការរដ្ឋ ពីព្រោះពួកគេមិនកាន់តួនាទីសំខាន់ដូចចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញាទេ»។
ប្រតិកម្មរបស់ លោក ប៊្រែដ អាដាម ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីក្រុមការងារកែទម្រង់ច្បាប់បោះឆ្នោតនៃគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក្រោមការដឹកនាំរបស់ លោក ប៊ិន ឈិន ស្នើឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ យល់ព្រមតាមខ្លួនក្នុងការកែច្បាប់គណបក្សនយោបាយ ដើម្បីបើកផ្លូវឲ្យយោធា កងរាជអាវុធហត្ថ និងនគរបាលជាតិ ព្រមទាំងមន្ត្រីតុលាការ ចូលរួមឃោសនាបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សនយោបាយបាន។ លោក ប៊្រែដ អាដាម បន្តថា ប្រសិនបើគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ចង់ឲ្យប្រទេសកម្ពុជា ក្លាយជាប្រទេសមាននីតិរដ្ឋដូចការអះអាងរបស់ខ្លួននោះ គណបក្សកាន់អំណាចមួយនេះមិនត្រូវកែប្រែច្បាប់គ្រប់គ្រងគណបក្សនយោបាយឡើយ។
ច្បាប់គណបក្សនយោបាយមាត្រា១៥ ដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ចង់លុបចោលនោះចែងថា បព្វជិតសាសនា មន្ត្រីតុលាការ និងសមាជិកកម្លាំងប្រដាប់អាវុធនៃកងទ័ពខេមរភូមិន្ទ និងកងកម្លាំងនគរបាលជាតិ មានសិទ្ធិចូលរួមជាសមាជិកគណបក្សនយោបាយ ប៉ុន្តែពួកគេមិនត្រូវចូលរួមក្នុងសកម្មភាពឃោសនាគាំទ្រ ឬប្រឆាំងគណបក្សនយោបាយណាមួយឡើយ។
ចំណែកអ្នករាយការណ៍ពិសេសនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា លោក សុរិយា ស៊ូប៊ែឌី (Surya Subedi) ថ្លែងនៅក្នុងសន្និសីទកាសែតសម្រាប់ដំណើរទស្សនកិច្ចស្វែងរកការពិតចុងក្រោយបង្អស់របស់លោកនៅកម្ពុជា កាលពីរសៀលថ្ងៃទី២៣ មករា នៅការិយាល័យរបស់លោកនាទីក្រុងភ្នំពេញ សង្កត់ធ្ងន់ថា ប្រសិនបើលោកត្រូវជ្រើសរើសយកអនុសាសន៍មួយជាអនុសាសន៍រួមនៃអនុសាសន៍ទាំងអស់នោះ គឺរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា គួរពិចារណាឡើងវិញអំពីឯករាជ្យភាពនៃស្ថាប័នរដ្ឋ ដែលក្នុងនោះមានស្ថាប័នតុលាការ និងកងប្រដាប់អាវុធផង។
លោក សុរិយា ស៊ូប៊ែឌី ថ្លែងថា៖ «គោលការណ៍គ្រឹះនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរី គឺការបែងចែកអំណាច និងតុល្យភាពនៃអំណាច។ អាចនិយាយបានម្យ៉ាងទៀតថា ស្ថាប័នទាំងឡាយនៃអង្គការនីតិប្រតិបត្តិដែលមានតួនាទីអនុវត្តគោលនយោបាយរដ្ឋាភិបាល និងការពារសិទ្ធិមនុស្សនោះ ការអនុវត្តរបស់ស្ថាប័នទាំងអស់នេះត្រូវតែដាក់ឲ្យឋិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យដោយស្ថាប័នឯករាជ្យផ្សេងៗ។ ស្ថាប័ននៃអង្គការនីតិប្រតិបត្តិ ក៏ត្រូវដាក់ឲ្យទទួលខុសត្រូវចំពោះសកម្មភាពដែលខ្លួនបានប្រព្រឹត្តផងដែរ។ នេះ គឺជាដំណាក់កាលមួយដ៏សំខាន់បំផុត ដែលខ្ញុំជឿជាក់ថា កម្ពុជា បច្ចុប្បន្ន ត្រូវឈរលើគោលការណ៍នេះ»។
គោលការណ៍គ្រឹះនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរី ដែលចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា គឺការបែងចែកអំណាច និងតុល្យភាពនៃអំណាចរវាងស្ថាប័នរដ្ឋធំៗ។
ក្រោយពីសង្គ្រាមហែកហួរអស់រយៈពេលជាងពីរទសវត្សរ៍ អមដោយការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរផងនោះ កម្ពុជា បង្កើតបានរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីមួយនៅឆ្នាំ១៩៩៣។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលមានលក្ខណៈប្រជាធិបតេយ្យ និងមានបញ្ចូលច្បាប់សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិផងនោះ គឺជាមូលដ្ឋានគ្រឹះសម្រាប់កសាងនីតិរដ្ឋនៅកម្ពុជា។ ផ្អែកលើរដ្ឋធម្មនុញ្ញ កម្ពុជា បានបង្កើតច្បាប់ជាច្រើនក្នុងនោះមានច្បាប់គណបក្សនយោបាយ ដែលកំណត់ឲ្យកងប្រដាប់អាវុធនៅអព្យាក្រឹត្យ និងហាមឃាត់មិនឲ្យពួកគេចូលរួមឃោសនាគាំទ្រ ឬប្រឆាំងគណបក្សនយោបាយណាមួយឡើយ។ ក្នុងរបបប្រជាធិបតេយ្យ ចែកដាច់រវាងបក្ស និងរដ្ឋ។ កងប្រដាប់អាវុធជាភ្នាក់ងារបម្រើរដ្ឋ មិនមែនបម្រើបក្សទេ ហើយមានតែរបបកុម្មុយនិស្តទេដែលចែកមិនដាច់រវាងរដ្ឋ និងបក្ស។
លោក ប៊្រែដ អាដាម មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ បញ្ជាក់ថា គ្មានប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យណាអនុញ្ញាតឲ្យមន្ត្រីតុលាការ និងកងប្រដាប់អាវុធឃោសនាគាំទ្រ ឬប្រឆាំងគណបក្សនយោបាយទេ។ កន្លងមក បើទោះជាច្បាប់គណបក្សនយោបាយកម្ពុជា ហាមប្រាមបែបនោះក្តី ប៉ុន្តែគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានប្រើប្រាស់មន្ត្រីតុលាការ និងកងប្រដាប់អាវុធ ឲ្យចេញឃោសនាបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សរបស់ខ្លួន ដែលផ្ទុយពីច្បាប់ និងក្លាយជាផ្ទាំងស៊ីបនៃការរិះគន់របស់អ្នកសង្កេតការណ៍ជាតិ និងអន្តរជាតិ។ ប្រសិនបើគណបក្សទាំងពីរនិរាករណ៍ចំណុចហាមឃាត់ក្នុងច្បាប់គណបក្សនយោបាយនេះ ដោយអនុញ្ញាតឲ្យមន្ត្រីតុលាការ និងកងប្រដាប់អាវុធចូលរួមឃោសនាគាំទ្រ ឬប្រឆាំងគណបក្សនយោបាយបាន ទោះជានៅក្រៅម៉ោងធ្វើការក៏ដោយនោះ ការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា អាណត្តិក្រោយៗនឹងអាចកាន់តែទទួលរងការរិះគន់ថាមិនសេរី មិនយុត្តិធម៌ និងមិនអាចទទួលយកបាន៕
1 comment:
ខ្ញំុមិនមានគណបក្សទេ ប៉ុន្តែខ្ញំុសង្វេកចិត្តអាណិតជាតិនឺងប្រទេសជាតិរបស់ខ្ញំុ ខ្ញំុសង្កេតឃើញផា ក្មេងយុវវ័យដែលបានចូលបំរើក្នុងគណបក្សប្រជាជនជាយូរមកហើយ ពួក បងប្អូនកូនក្មួយរៀនចេះដឺងបានជ្រៅជ្រះក័គួរចំវិជ្ជាមករិះគិត មិនមែនរៀន មានចំណេះច្រើន តែមិនព្រមចេះត្រេះរិះ នោះក៏គ្មានប្រយោជន៏អ្វីដែរ បើ យើងព្រៀបធៀបវាហាក់ដូចជាមនុស្សអវិជ្ជា សព្វផ្ងៃខ្មែរកំពុងត្រូវកូនខ្មែរ ឆ្ឆាតដើម្បីជួយស្រោចស្រង់ជាតិខ្មែរយើងឲ្យរួចពីអណានិគមន៏យួន ហើយ គួរត្រូវដឺអផាគណបក្សប្រជាជន៏ជារណបយួនពួកនេះធ្វើការបំរើ យួន យើងគួរខ្មាស់យួនត្រូវយួនបោកតាំងពីពួកល្ងង់ហ៊ុនសែនរហូតមក ដល់បញាវ័នជំនាន់នេះ បើយុវវ័យជាបញាវ៏នហើយមិនព្រមត្រេះរិះប្រើ ប្រាជ្ញាឈ្លាសវ័យ ហើយនៅតែដង្ហែតាមមនុស្សអវិជ្ជាទៀត ពេលនោះ ប្រទេសជាតិនឺងរលាយក្នុងពេលឆាប់ៗនេះមិនខាន ហើយពួកយួនវានឺងដៀលផាខ្មែឬមិនខ្មេះទោះជាមានសញាបត័្របណ្ឌិតក៏ត្រូវវាបោកបានដែរ កំុផាឡើយពួកល្ងើធ្លាប់ជាចោរលួចមាន់ពំុដែល បានរៀនសូត្រដូចជា ហ៊ុនសែន ហេងសំរិន នឺង ជាសីុមជាដើម។សូមអរគុណ ។
Post a Comment