Khmerization: Analysis: Failures to reform the NEC will lead to political stalemate in subsequent mandates វិភាគ៖ ការមិនធ្វើកំណែទម្រង់ គ.ជ.ប នឹងនាំឲ្យមានភាពជាប់គាំងនយោបាយ ក្រោយការបោះឆ្នោត អាណត្តិក្រោយៗទៀត

ដោយ៖ ដួង សុខា | ថ្ងៃសុក្រ ទី23 ខែសីហា ឆ្នាំ2013, VoD

វិភាគ៖ ការមិនធ្វើកំណែទម្រង់ គ.ជ.ប នឹងនាំឲ្យមានភាពជាប់គាំងនយោបាយ ក្រោយការបោះឆ្នោត អាណត្តិក្រោយៗទៀត

(រូបថត ញឹម សុខន)

គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ហៅកាត់ គ.ជ.ប ត្រូវបានបង្កើតទ្បើងដោយច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំង តំណាងរាស្ត្រ ដែលត្រូវបានអនុម័តក្នុងឆ្នាំ១៩៩៧។ គ.ជ.ប មានសមត្ថកិច្ចរៀបចំ និងគ្រប់គ្រងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាង រាស្ត្រ ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ និងការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សារាជធានី ក្រុមប្រឹក្សាក្រុង ក្រុមប្រឹក្សាស្រុក ក្រុមប្រឹក្សាខណ្ឌ។ គ.ជ.ប ជាអង្គការឯករាជ្យ និងអព្យាក្រឹត ក្នុងការអនុវត្តសមត្ថកិច្ចរបស់ខ្លួន។ បាវចនារបស់ គ.ជ.ប គឺឯករាជ្យ អព្យាក្រឹត សច្ចៈ យុត្តិធម៌ និងតម្លាភាព។

ប៉ុន្តែ ថ្នាក់ដឹកនាំស្ថាប័ននេះត្រូវបានគណបក្សប្រឆាំង និងអង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតក្នុងស្រុក មើលឃើញថា មិនទាន់ឯករាជ្យ និងលម្អៀងទៅរកគណបក្សកាន់អំណាច គឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ ដំណោះស្រាយភាពមិនក្រក្រតីនៃការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ នីតិកាលទី៥ ថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៣ ដោយ គ.ជ.ប មិនត្រូវបានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិទទួលយក ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យមានភាពជាប់គាំងនយោបាយ។

អ្នកវិភាគ និងអ្នកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត យល់ថា កំណែទម្រង់ គ.ជ.ប គឺជារឿងចាំបាច់បំផុត ដែលគណបក្សជាប់ឆ្នោត ត្រូវរួមគ្នាធ្វើ ចាប់ពីពេលនេះ ដើម្បីបញ្ចៀសភាពជាប់គាំងផ្នែកនយោបាយ ក្រោយការបោះឆ្នោតអាណត្តិក្រោយៗទៀត។

នាយកប្រតិបត្តិគណៈកម្មាធិការអព្យាក្រឹត និងយុត្តិធម៌ ដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងត្រឹមត្រូវនៅកម្ពុជា ហៅកាត់ និកហ្វិច (Nicfec) លោក ហង្ស ពុទ្ធា ថ្លែងថា កំណែទម្រង់ គ.ជ.ប គឺត្រូវពិនិត្យទ្បើងវិញនូវសមាសភាពស្ថាប័ននេះ និងបទបញ្ជា និងនីតិវិធីនៃការបោះឆ្នោត ៖

លោក ហង្ស ពុទ្ធា ជំរុញឲ្យមានការសើរើទ្បើងវិញនូវ សមាសភាព គ.ជ.ប ពីព្រោះ សមាជិកស្ថាប័ននេះ មិនទាន់បំពេញអព្យាក្រឹតភាពរបស់ខ្លួនឲ្យបានពេញលេញទេ ដោយហាក់ទទួលសម្ពាធពីអ្នកនយោបាយក្នុងការធ្វើសម្រេចចិត្ត និងពេលខ្លះ មានភាពលម្អៀងចេញពីចិត្តខ្លួនឯង។

គួររំលឹកថា កាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០១២ រដ្ឋសភាបានអនុម័ត ដោយគ្មានសំទ្បេងគណបក្សប្រឆាំង នូវសមាសភាព គ.ជ.ប ចំនួន ៩ រូប ដែលមានអាណត្តិ ៥ឆ្នាំ។ សមាជិកពីររូបប៉ុណ្ណោះដែលត្រូវផ្លាស់ ចំណែកបេក្ខភាពប្រធាន នៅតែជា លោក អ៊ឹម សួស្តី និងអនុប្រធាន គឺលោកស្រី ស៊ីន ជុំបូ ដូចអាណត្តិកន្លងមក។ សមាសភាព គ.ជ.ប. ទាំង ៩រូបនោះ ត្រូវបានគេដឹងថា មកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ៥រូប គណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច ២រូប និងគណបក្សសមរង្ស៊ី ២រូប។ ប៉ុន្តែ ថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសមរង្ស៊ី គិតថា សមាជិក គ.ជ.ប. ២រូប ទៅពីគណបក្សខ្លួន គឺលោក សោម ច័ន្ទឌីណា និងលោក ម៉ៅ សុភារិទ្ធ មិនអាចធ្វើឲ្យមានឯករាជ្យ ឬក៏ធ្វើសេចក្តីសម្រេចអ្វីបាននៅក្នុង គ.ជ.ប ឡើយ។

អ្នកវិភាគនយោបាយ លោក សុខ ទូច ក៏វិភាគឃើញដូចលោក ហង្ស ពុទ្ធា ដែរថា ការផ្លាស់ប្តូរសមាសភាព គ.ជ.ប គឺជារឿងចាំបាច់ ដែលគណបក្សជាប់ឆ្នោត គឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ត្រូវគិតគូរ ចាប់ពីពេលនេះទៅ ៖

លោក ពន្យល់ថា ប្រសិនបើគណបក្សមួយ ក្នុងចំណោមគណបក្សទាំងពីរ គ្មានឆន្ទៈនយោបាយក្នុងការកំណែទម្រង់ គ.ជ.ប ទេ នោះកិច្ចការនេះមិនអាចធ្វើបានទេ ព្រោះវាទាមទារឲ្យមានការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលត្រូវការសំទ្បេង២ភាគ៣នៅរដ្ឋសភា។

ចំណែក ប្រធានគណៈកម្មាធិការនាយកនៃអង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត ខុមហ្វ្រែល លោក ធន់ សារ៉ាយ រំលឹកថា សង្គមស៊ីវិលធ្លាប់ស្នើឲ្យស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ និងគណបក្សនយោបាយ បង្កើតគណៈកម្មការឯករាជ្យមួយ ដែលមានការចូលរួមពីគណបក្សនយោបាយ និងសង្គមស៊ីវិល ដើម្បីជ្រើសរើស និងវិនិច្ឆ័យទៅលើគុណសម្បត្តិរបស់បេក្ខជន។ ប៉ុន្តែសំណើនេះត្រូវបានអ្នកនយោបាយច្រានចោល ៖

អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្សនៅ កម្ពុជា លោក សុរិយា ស៊ូប៊ែឌី (Surya P. Subedi) ក៏បានផ្តល់អនុសាសន៍ឲ្យ ថ្នាក់ដឹកនាំ គ.ជ.ប ធ្វើកំណែទម្រង់ដែរ ប៉ុន្តែស្ថាប័ននេះមិនបានយកអនុសាសន៍នេះមកពិចារណាទេ។ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ គ.ជ.ប បានអះអាងថា កំណែទម្រង់ គ.ជ.ប និងប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា ដែលស្នើដោយមន្ត្រីអង្គការសហប្រជាជាតិ និងគណបក្សប្រឆាំង មិនមែនជាសមត្ថកិច្ចរបស់ គ.ជ.ប ទេ៕

សូមសរសេរមកកាន់ លោក ដួង សុខា តាមរយៈ duong.sokha@vodhotnews.com