លោក Sydney Schanberg អ្នកផ្តើមគំនិតនៃភាពយន្ត«វាលពិឃាត»ទទួលមរណភាពក្នុងអាយុ៨២ឆ្នាំ
10 កក្កដា 2016
VOA News
លោក Sydney Schamberg អ្នកកាសែតទទួលពានរង្វាន់ Pulitzer-Prize និងជាអ្នកផ្តើមគំនិតថតរឿង «វាលពិឃាត»អំពីរបបខ្មែរក្រហម។
លោក Sydney H. Schanberg ដែលជាអ្នកឆ្លើយឆ្លងព័ត៌មានឱ្យកាសែតអាមេរិកាំង The New York Times បានទទួលមរណភាពហើយក្នុងជន្មាយុ៨២ឆ្នាំកាលពីថ្ងៃសៅរ៍នៅក្នុងក្រុង Poughkeepsie រដ្ឋ New York។
លោកធ្លាប់បានទទួលរង្វាន់ Pulitzer សម្រាប់ការរាយការណ៍អំពីពួកខ្មែរក្រហមវាយយកប្រទេសកម្ពុជាកាលពីឆ្នាំ១៩៧៥ ហើយបានបណ្តុះគំនិតក្នុងការថតខ្សែភាពយន្តរឿង «The Killing Fields »ឬប្រែថា «វាលពិឃាត» ដែលរៀបរាប់អំពីការនៅរស់រានមានជីវិតរបស់សហសេវិកខ្មែរម្នាក់របស់លោកនៅពេលមានការសម្លាប់ប្រល័យពូជសាសន៍នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
នៅក្នុងរដូវស្លឹកឈើលាស់ឆ្នាំ១៩៧៥ នៅពេលដែលពួកខ្មែរក្រហមបានឡោមព័ទ្ធក្រុងភ្នំពេញនៅក្រោយមានសង្គ្រាម៥ឆ្នាំនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា លោក Schanberg និងលោក ឌិត ប្រន ដែលជាជំនួយការរបស់លោកបានប្រកែកមិនព្រមធ្វើតាមការណែនាំរបស់ពួកបណ្ណាធិការកាសែត The New York Times ដែលឱ្យលោកទាំងពីរជម្លៀសចេញពីភ្នំពេញ ហើយអស់លាកបានបន្តឋិតនៅទីនោះតទៅទៀតនៅពេលដែលពួកអ្នកកាសែតបស្ចឹមប្រទេសនិងពួកមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃរដ្ឋាភិបាលលោក លន់ នល់ គាំទ្រដោយអាមេរិកាំងបានរត់គេចខ្លួនស្ទើរតែទាំងអស់។
ការអង្វកររបស់លោក ប្រន បានជួយជីវិតលោក Schanberg ហើយអ្នកកាសែតទាំងពីរនាក់នេះបានទៅជ្រកកោននៅឯស្ថានទូតបារាំង។ នៅពេលបន្ទាប់មក លោក ប្រន និងជនជាតិខ្មែរទាំងអស់បានត្រូវបណ្តេញចេញពីទីនោះ ហើយបានត្រូវបង្ខំឱ្យទៅរស់នៅក្នុងស្រុកស្រែចម្ការ។
នេះជាការចាប់ផ្តើមនៃការពិសោធន៍ខាងសង្គមកិច្ចមួយ គឺការបណ្តេញប្រជារាស្ត្រខ្មែររាប់លាននាក់ឱ្យចេញពីទីក្រុងនិងការបង្ក្រាបលើពួកជនមានការចេះដឹងដើម្បីរៀបចំប្រទេសកម្ពុជាឱ្យទៅជាប្រទេសមួយមានកសិកម្មលូតលាស់តាមការស្រមើស្រមៃរបស់ពួកមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម។ ការពិសោធន៍គ្មានជោគជ័យក្នុងរយៈពេលបួនឆ្នាំបន្ទាប់មកបានធ្វើឱ្យប្រជារាស្ត្រខ្មែរជិតពីរលាននាក់បាត់បង់ជីវិតដោយសារគ្រោះទុរ្ភិក្ស, ជំងឺ, ភាពឃោរឃៅក្នុងការបង្ខំឱ្យធ្វើការធ្ងន់ដូចជាទាសករ និងការសម្លាប់។
ពីរសប្តាហ៍ក្រោយលោកបានត្រូវចាប់ខ្លួន លោក Schanberg និងពួកជនបរទេសឯទៀតៗបានត្រូវជម្លៀសតាមឡានកាមីញ៉ុង (camion) ទៅកាន់ប្រទេសថៃ ដែលនៅទីនោះលោកបានផ្ញើអត្ថបទទីមួយរៀបរាប់អំពីការបណ្តេញប្រជារាស្ត្រចេញពីក្រុងភ្នំពេញ។ លោកបាននិយាយអំពីការសម្លាប់រង្គាលនិងអគ្គីភ័យ, ការមានសាកសពមនុស្សនៅតាមផ្លូវនិងការបង្ខំអ្នកស្រុកឱ្យដើរចេញពីភ្នំពេញដែលបានធ្វើឱ្យក្រុងនេះក្លាយទៅជាកន្លែងបញ្ចុះសពក្នុងពេលតែមួយយប់។
លោក Schanberg បានវិលត្រឡប់មកកាន់បូរីញូវយ៉កវិញ។ ដោយយល់ថាលោកមានកំហុសក្នុងការបន្សល់ទុកលោក ប្រន នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា លោកបានសុំពេលឈប់បណ្តោះអាសន្នពីការងារដើម្បីសរសេរអំពីអ្វីដែលលោកបានឃើញ និងដើម្បីជួយប្រពន្ធនិងកូនបួននាក់របស់លោក ប្រន ឱ្យមានកន្លែងជ្រកកោនជាថ្មីក្នុងឋនៈជាជនភៀសខ្លួននៅក្នុងក្រុង San Francisco និងដើម្បីចាប់ផ្តើមកាតព្វកិច្ចរកមិត្តភ័ក្តិលោករូបនេះដោយអស់សង្ឃឹម។
ជាច្រើនឆ្នាំគ្មានដំណឹងសោះពីលោក ប្រន ដែលបានលាក់ប្រវត្តិនៃការចេះដឹងរបស់លោក ហើយដែលបាននៅរស់ពីការវាយដំ ការធ្វើការងារធ្ងន់សឹងតែបាក់ខ្នងដោយបានបរិភោគតែសត្វល្អិត កណ្តុរនិងបាយតែមួយស្លាបព្រាបាយក្នុងមួយថ្ងៃៗ។ នៅខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៧៨ កងទ័ពវៀតណាមបានចូលលុកលុយប្រទេសកម្ពុជាហើយបានបន្តុបរបបអាយ៉ងមួយឱ្យជំនួសរបបប៉ុលពត។ លោក ប្រនបានរត់គេចខ្លួនទៅកាន់ព្រំដែនជាប់នឹងប្រទេសថៃហើយក្នុងពេលបន្ទាប់មកបានជួបជុំគ្នាជាថ្មីជាមួយលោក Schanberg។
លោក Schanberg បានមានប្រសាសន៍នៅក្រោយលោក ប្រនទទួលមរណភាពកាលពីឆ្នាំ២០០៨ថា៖ «ខ្ញុំមានសំណាងណាស់ដែលមាន ប្រន ជាដៃគូរាយការណ៍របស់ខ្ញុំ ហើយខ្ញុំមានសំណាងជាងនេះទៅទៀតនៅពេលយើងហៅគ្នាទៅវិញទៅមកថា បងប្អូន។ បេសកកម្មរបស់គាត់ជាមួយខ្ញុំនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បានប្រាប់ពិភពលោកអំពីការរងទុក្ខវេទនារបស់ប្រជារាស្ត្រខ្មែរនៅក្នុងសង្គ្រាមមួយដែលមិនមែនជាការចាំបាច់សោះ។ ការណ៍នេះក៏បានក្លាយទៅជាបេសកកម្មរបស់ខ្ញុំដែរ។ ការរាយការណ៍របស់ខ្ញុំមិនអាចធ្វើកើតបានទេបើគ្មានគាត់នោះ»៕
No comments:
Post a Comment