ដោយ ទីន ហ្សាការីយ៉ា
2016-04-01
អ្នកឃ្លាំមើលការអភិវឌ្ឍសង្គម លោក កែម ឡី ផ្ដល់បទសម្ភាសន៍ដល់វិទ្យុអាស៊ីសេរី នៅថ្ងៃទី១៣ មករា ឆ្នាំ២០១៦។
RFA
រដ្ឋាភិបាលដឹកនាំប្រទេសបច្ចុប្បន្នតែងអះអាងថា ប្រកាន់យករបបប្រជាធិបតេយ្យជាគោល ដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ប៉ុន្តែការអនុវត្តជាក់ស្ដែងត្រូវបានអ្នកធ្វើការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត និងអ្នកវិភាគមើលឃើញថា រដ្ឋាភិបាលយកការបោះឆ្នោតគ្រាន់តែជាការបំភ័ន្តភ្នែកទេ ជាក់ស្ដែងរដ្ឋាភិបាលអនុវត្តផ្ទុយពីគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ។ ក្នុងនោះរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន តែងប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធរដ្ឋសំខាន់ៗ ក្នុងការចាត់ការទៅលើដៃគូប្រកួត និងកម្ចាត់ក្រុមអ្នកប្រឆាំង ដើម្បីការពារអំណាចរបស់ខ្លួន។
ស្ថាប័នតុលាការ យោធា និងស្ថាប័ននគរបាល គឺជាស្ថាប័នរដ្ឋដ៏សំខាន់ក្នុងការធានាឲ្យរដ្ឋាភិបាលឯករាជ្យ គោរពច្បាប់ និងដើរលើគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ ដូចដែលមានចែងនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញថា កម្ពុជា ជាប្រទេសប្រកាន់យករបបប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស។ ក៏ប៉ុន្តែ ការដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលពេលបច្ចុប្បន្ន ត្រូវបានគេមើលឃើញថា រដ្ឋាភិបាលដឹកនាំប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យតាមបែបផ្ដាច់ការទៅវិញ ហើយការបោះឆ្នោតគ្រាន់តែជារួបភាពបិទបាំងសកម្មភាពផ្ដាច់ការរបស់រដ្ឋាភិបាល។
ប្រធានអង្គការវេទិកាអនាគត លោក អ៊ូ វីរៈ មានប្រសាសន៍ថា ស្ថាប័នតុលាការ យោធា និងនគរបាល មានតួនាទីសំខាន់ នៅឯករាជ្យដាច់ពីស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាល និងជាស្ថាប័នពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព។ ផ្ទុយទៅវិញ ស្ថាប័នទាំងបីនេះ ស្ថិតនៅក្រោមឥទ្ធិពលនយោបាយរបស់គណបក្សកាន់អំណាចទៅវិញ៖ «ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញជាស្ថាប័នសំខាន់ដែរ និងឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រម ហើយក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញជាស្ថាប័នសំខាន់ នៅពេលមានទំនាស់បោះឆ្នោត គេឲ្យក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញជាអ្នកដោះស្រាយ តែក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញនេះ មើលទៅមិនមែនជាស្ថាប័នឯករាជ្យទេ»។
នរណាក៏ដឹងដែរថា ស្ថាប័នយោធា នគរបាល និងតុលាការគឺជាស្ថាប័នដ៏សំខាន់ក្នុងការអនុវត្តច្បាប់ ក៏ប៉ុន្តែការអនុវត្តច្បាប់នេះ ត្រូវបានគេមើលឃើញថា ស្ថាប័នទាំងនេះមិនឯករាជ្យនោះទេ។ មន្ត្រីនគរបាលពូកែខាងចាប់ចង នៅពេលមានបញ្ជាពីថ្នាក់លើ ហើយតុលាការជាអ្នកអនុវត្តតាម ទោះបីជាការវិនិច្ឆ័យទោសនោះ ត្រូវបានសាធារណជនរិះគន់ក្ដី។ ក្នុងនោះ ដូចជាករណីការកាត់ទោសយុវជន គង់ រ៉ៃយ៉ា ការចាប់ខ្លួនសកម្មជនគណបក្សប្រឆាំង និងករណីលោក សម រង្ស៊ី មានបណ្ដឹងជាច្រើនប្រឆាំងលោក ដែលសហគមន៍អន្តរជាតិចាត់ទុកថា ជារឿងនយោបាយក៏ដោយ ក៏តុលាការមិនខ្វល់អំពីឯករាជភាពរបស់ខ្លួនឡើយ។
អង្គការខុមហ្វ្រែល (COMFREL) បានចេញរបាយការណ៍កាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែមីនា បានវាយតម្លៃថា នៅឆ្នាំ២០១៥ ការបង្ក្រាបដោយអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាល មានអំពើហិង្សាបំពានលើរាងកាយ និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញទៅលើគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គឺជាការគំរាមកំហែងធ្ងន់ធ្ងរដល់ដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។
របាយការណ៍សរសេរទៀតថា មូលហេតុនយោបាយមានការកើនឡើងនូវអំពើហិង្សាបំពានលើរូបរាងកាយ និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញផ្សេងៗ ក្នុងនោះរួមមាន ការចេញដីកាចាប់ខ្លួនលោក សម រង្ស៊ី និងតំណាងរាស្ត្រមានអភ័យឯកសិទ្ធិ។ ការបោះឆ្នោតទម្លាក់លោក កឹម សុខា ចេញពីតំណែងអនុប្រធានទី១នៃរដ្ឋសភា ការចោទប្រកាន់ និងការចាប់ខ្លួនតំណាងរាស្ត្រ និងសកម្មជនបក្សនេះដាក់ពន្ធនាគារ ព្រមទាំងចាប់ខ្លួនលោក ហុង សុខហួរ សមាជិកព្រឹទ្ធសភាគណបក្ស សម រង្ស៊ី ផង ដែលបង្កើតជាចម្ងល់ និងសំណួរអំពីឯករាជភាព និងអព្យាក្រឹតភាពនៃប្រព័ន្ធតុលាការនៅកម្ពុជា។
អ្នកសិក្សាកិច្ចការបរទេស និងស្ថានការណ៍នយោបាយ និងជាទីប្រឹក្សាគណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា ខុមហ្វ្រែល លោក ម៉ៃឃើល ស៊ូលលីវ៉ាន់ (MICHAEL Sullivan) បានថ្លែងថា គណបក្សប្រឆាំងបានចូលរួមប្រកួតប្រជែងក្នុងការបោះឆ្នោត ប៉ុន្តែមិនអាចតទល់ប្រឆាំងនឹងប្រព័ន្ធនៃការរៀបចំការបោះឆ្នោតដែលមានស្រាប់បានឡើយ។
លោកបានហៅការដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាលថា ជាប្រទេសប្រកាន់របបប្រជាធិបតេយ្យបែបផ្ដាច់ការនិយម៖ «របបផ្ដាច់ការនិយមតាមបែបការបោះឆ្នោតវាតែងតែធ្វើឲ្យមានដំណើរការបោះឆ្នោតជាធម្មតា ហើយដំណើរការបោះឆ្នោតនេះ ជាចំណុចសំខាន់ដែលធ្វើឲ្យគណបក្សកាន់អំណាចមានលទ្ធភាពប្រើប្រាស់ដំណើរការបោះឆ្នោតជាមធ្យោបាយ ដើម្បីគ្រប់គ្រង និងអនុវត្តដំណើរការផ្ដាច់ការរបស់ខ្លួនតាមរយៈការបោះឆ្នោត។ ពោលគឺការប្រើប្រាស់ការបោះឆ្នោតគ្រាន់តែជាឧបករណ៍ដើម្បីបានអំណាច»។
អ្នកនាំពាក្យទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី លោក ផៃ ស៊ីផាន បានឆ្លើយតបថា ការបញ្ចេញរបាយការណ៍នេះ គឺជាការបង្ហាញដោយគ្មានភាពស្មោះត្រង់ក្នុងការវិភាគឲ្យបានត្រឹមត្រូវ នៅពេលដែលរដ្ឋាភិបាលមានទិសដៅច្បាស់លាស់ក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយ និងពង្រឹងនីតិរដ្ឋ និងកំណែទម្រង់តាមដានមន្ត្រីរាជការយុត្តិធម៌រហូតដល់ចៅក្រមនោះ៖ «រួមទាំងកំណែទម្រង់តាមដានមើលមន្ត្រីរាជការយុត្តិធម៌ រហូតដល់ចៅក្រម មានទាំងយន្តការ និងគោលការណ៍ ហើយយើងមានទិសដៅប្រឆាំងអំពើពុករលួយច្បាស់លាស់រហូតដល់ប្រទេសនេះ មានសន្តិភាព និងសន្តិភាពដែលយើងកំពុងតែមាន ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្ដី អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ Freedom House បានចេញរបាយការណ៍កាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០១៦ ដាក់ចំណាត់ថ្នាក់កម្ពុជា ថាជាប្រទេសមិនមានសេរីភាព។ ចំណាត់ថ្នាក់នេះបង្ហាញថា សេរីភាពនៅកម្ពុជា មិនមានភាពប្រសើរឡើយ បើធៀបទៅនឹងចំណាត់ថ្នាក់ដែល ហ្វ្រីដឹម ហោសស៍ ផ្ដល់ឲ្យកម្ពុជា កាលពីឆ្នាំ២០១៥»។
របាយការណ៍មានចំណងជើងថា សេរីភាពលើពិភពលោកឆ្នាំ២០១៦ របស់អង្គការ ហ្វ្រីដឹម ហោសស៍ បានសិក្សាទៅលើកត្តាសំខាន់បំផុតចំនួន២ គឺសិទ្ធិនយោបាយ និងសេរីភាពពលរដ្ឋរបស់ប្រជាជនក្នុងប្រទេសជិត២០០។
របាយការណ៍បង្ហាញថា កម្ពុជាទទួលបានពិន្ទុចំនួន៣២ ក្នុងចំណោមពិន្ទុសរុប១០០។ ពិន្ទុនេះបញ្ជាក់ថា ពលរដ្ឋកម្ពុជា មិនមានសេរីភាពពេញលេញក្នុងការប្រតិបត្តិសិទ្ធិនយោបាយ និងសេរីភាពពលរដ្ឋឡើយ។ ចំណាត់ថ្នាក់នេះ ធ្វើឲ្យកម្ពុជា ស្ថិតក្នុងចំណោមប្រទេសទាំងអស់ ៥០ លើពិភពលោកដែលមិនមានសេរីភាពផ្នែកសិទ្ធិនយោបាយ និងសេរីភាពពលរដ្ឋដែលមានចែងនៅក្នុងសេចក្ដីប្រកាសជាសកលស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។
អ្នកឃ្លាំមើលផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍សង្គម លោកបណ្ឌិត កែម ឡី បានប្រៀបធៀបប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ដូចជាអាវពាក់ពីក្រៅទេ តែធាតុពិតកម្ពុជា កំពុងតែដើរលើគន្លងកុម្មុយនិស្ត។ លោកបញ្ជាក់ថា មេដឹកនាំអន្តរជាតិខ្លះកំពុងតែចាញ់បោករដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែលបង្ហាញប្រជាធិបតេយ្យតែសំបកក្រៅ។
លោក កែម ឡី បានរំលឹកពីការបោះឆ្នោតអាណត្តិទី១ កាលពីឆ្នាំ១៩៩៣ ដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានចាញ់ការបោះឆ្នោត តែមេដឹកនាំគណបក្សនេះមិនព្រមផ្ទេរអំណាចឲ្យគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច៖ «យកការបោះឆ្នោត១ គ្រាន់តែជាឡុបឡែដើម្បីបន្លំលក្ខណៈអន្តរជាតិជាដើម ទោះបីធ្លាប់ចាញ់ក៏ដោយ មិនទទួលស្គាល់លទ្ធផលរបស់ខ្លួន។ មួយទៀត ប្រទេសកុម្មុយនិស្តគឺគេឯករាជ្យរបស់ខ្លួន មិនមានប្រទេសណានៅពីក្រោយ តែប្រទេសយើងមានបរទេស ចិន ផង យួន ផង»។
ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានប្រកាសកាលពីថ្ងៃទី២១ ខែមីនា ថា លោកនឹងដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលរហូតដល់លោកហត់នឿយ ដរាបណាលោកនៅតែមានប្រជាពលរដ្ឋគាំទ្រ៖ «ខ្ញុំនៅតែធ្វើ (នាយករដ្ឋមន្ត្រី) តែអ៊ីចឹង ធ្វើទាល់តែខ្ជិលធ្វើ! និយាយត្រង់ៗតែម្ដង។ អាឯងធ្វើបក្សប្រឆាំង ធ្វើមួយជីវិតហើយនៅតែប្រឆាំង ធ្វើអ៊ីចឹង ឈ្នះគឺឈ្នះតាំងពីសតវត្សទី២០ ឯណា ឥឡូវសតវត្សទី២១ ហើយ នៅតែមិនឈ្នះ»។
ឆ្លើយតបនឹងការលើកឡើងរបស់លោក ហ៊ុន សែន នេះ លោក កែម ឡី បានហៅការដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្នដឹកនាំមានស្ថានភាពអាក្រក់ជាងប្រទេសកុម្មុយនិស្ត ព្រោះប្រទេសកុម្មុយនិស្តដឹកនាំប្រទេសគោរពច្បាប់បានល្អជាង តុលាការឯករាជ្យជាង និងគ្មានអំពើពុករលួយ ហើយប្រទេសកុម្មុយនិស្តមានការបែងចែកការគ្រប់គ្រងស្ថាប័នរដ្ឋសភា និងរដ្ឋាភិបាលច្បាស់លាស់ ដែលស្ថាប័នទាំងពីរនេះមិនអាចរំលោភគ្នាបាន តែសម្រាប់កម្ពុជាវិញ ស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាលមានឥទ្ធិពលគ្របដណ្ដប់លើគ្រប់ស្ថាប័ន ពិសេសស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិ និងតុលាការជាដើម។
លោក កែម ឡី៖ «ករណីដែលអាក្រក់ត្រង់ថា ទី១ស្ថានភាពពុករលួយច្រើនជាងកុម្មុយនិស្ត ទី២ ប្រទេសកុម្មុយនិស្តគេចាត់ការមេដឹកនាំណាដែលប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ ដូចជាប្រទេសចិន និងវៀតណាម ជាដើម»។
មាត្រា៥១ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងថា ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា អនុវត្តនយោបាយប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស។ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជាម្ចាស់វាសនានៃប្រទេសជាតិរបស់ខ្លួន។ អំណាចទាំងអស់ជារបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ ប្រជាពលរដ្ឋប្រើអំណាចរបស់ខ្លួនតាមរយៈរដ្ឋសភា ព្រឹទ្ធសភា រាជរដ្ឋាភិបាល និងសាលាជម្រះក្ដី។ អំណាចបែងចែកដាច់ពីគ្នារវាងអំណាចនីតិប្បញ្ញត្តិ អំណាចនីតិប្រតិបត្តិ និងអំណាចតុលាការ។
បញ្ហាសំខាន់ដែលអ្នកវិភាគមើលឃើញការដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្នដើរផ្ទុយពីគន្លងប្រជាធិបតេយ្យនោះ ដោយសារតែរដ្ឋាភិបាលនៅតែប្រកាន់យកការដឹកនាំតាមបែបវប្បធម៌ បុគ្គល និងក្រុមគ្រួសារ ការប្រើអនុវត្តការងារតាមបែបបញ្ជាពីលើ ផ្អែកលើគំនិតមនុស្សម្នាក់ ឬគ្រួសារដឹកនាំប្រទេសទាំងមូល។ មួយវិញទៀត ការបង្ហាញពីរូបភាពប្រជាធិបតេយ្យទៅសហគមន៍អន្តរជាតិ ដើម្បីទាញយកជំនួយមកពង្រឹងអំណាចរបស់ខ្លួន និងករណីផ្សេងមួយចំនួនទៀត៕
No comments:
Post a Comment